Những hiện tượng thiên văn rực rỡ thắp sáng bầu trời đêm năm 2023

 

Một nhà thám hiểm quan sát Dải Ngân hà, trên một khu bảo tồn cá đóng băng ở trung tâm Ontario, vào ngày 21/3/2021 (Nguồn ảnh: Fred Thornhill/ The Canadian Press via AP)

21/6 - Hạ chí và bộ ba hành tinh Kim, Hỏa, Mặt trăng thẳng hàng

Trong suốt tháng 6, sao Kim và sao Hỏa sẽ cùng nằm trên một đường thẳng. Vào ngày Hạ chí, sao Kim, sao Hỏa và Mặt trăng sẽ tạo thành một hình tam giác trên bầu trời đêm, theo nhà nghiên cứu Tony Rice của NASA.

Người yêu thiên văn trên toàn cầu có thể nhìn thấy bộ ba hành tinh này mà không cần kính thiên văn hay thiết bị đặc biệt nào vì các hành tinh này sẽ tỏa sáng rực rỡ trên bầu trời đêm. 

13-14/8 - Mưa sao băng Perseid

Người quan sát ở Bắc bán cầu sẽ được chiêu đãi trận mưa sao băng Perseid rực rỡ nhất trong năm nay. Theo Hiệp hội Khí tượng Hoa Kỳ, sự kiện này sẽ hội tụ nhiều vệt mưa sao băng bay lượn trên khắp bầu trời, với tốc độ lên tới 100 vệt mỗi giờ, trong thời gian cực đại vào đêm 12/8. 

Một bức ảnh phơi sáng lâu cho thấy một sao băng Perseid băng qua bầu trời đêm và những vệt sao phía trên tàn tích của một lâu đài thời trung cổ ở làng Kreva, Belarus, vào ngày 12/8/2019 (Nguồn ảnh: Sergei Gapon/ AFP/ Getty Images)

Năm nay, mưa sao băng Perseid sẽ không bị che khuất tầm nhìn bởi Mặt trăng, trái lại, nó sẽ rất dễ để quan sát vì Mặt trăng lần này sẽ chỉ chiếu sáng ở mức 10% công suất. 

27/8 - Sao Thổ đối nghịch

Cuối tháng 8 là thời điểm tối ưu để quan sát hành tinh khí khổng lồ có bảy vòng bao quanh và lớn thứ hai trong Hệ Mặt trời của chúng ta, khi sao Thổ lần này ở vị trí đối nghịch, trong thời gian này Trái Đất cũng hoàn toàn nằm giữa sao Thổ và Mặt trời, đó cũng là thời điểm trên quỹ đạo của sao Thổ khi nó ở khoảng cách gần Trái Đất nhất. 

Vị trí đối nghịch của sao Thổ chỉ xảy ra tại một thời điểm duy nhất, nhưng nếu bạn nhìn vào hành tinh vài tuần trước khi nó gặp sự đối nghịch và những tuần sau đó, nó vẫn sẽ sáng hơn nhiều so với bình thường, ông Rice của Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Hoa Kỳ (NASA)  cho biết.

Sao Thổ sẽ có thể được quan sát bằng mắt thường, nhưng có thể người quan sát cần phải có kính thiên văn để có thể nhìn cận cảnh các vành đai nổi tiếng của hành tinh độc đáo nhất Hệ Mặt trời này. 

31/8 - Siêu trăng xanh

“Once in a blue moon” là thành ngữ tiếng Anh chỉ hiện tượng thiên văn hiếm gặp bậc nhất khi Mặt trăng sáng và to hơn bình thường 15%. Nó đơn giản có nghĩa là tháng 8 sẽ có hai lần trăng tròn - so với bình thường thì các lần trăng tròn thường diễn ra mỗi tháng một lần theo lịch.

Siêu mặt trăng xanh vào ngày 31/8 này (Nguồn ảnh: NASA/ Getty Images)

Lần trăng tròn thứ hai này vào ngày 31/8 được gọi là “trăng xanh” (super blue moon) vì mặt trăng sẽ có vẻ lớn hơn và sáng hơn bình thường. 

14/10 - Nhật thực hình khuyên (Nhật thực “vành đai lửa”)

Nhật thực hình khuyên, thường được gọi là Nhật thực vành đai lửa xảy ra khi Trái Đất, Mặt Trăng và Mặt Trời thẳng hàng. Khi Mặt Trăng di chuyển về phía trước Mặt Trời, một hào quang màu đỏ cam và đỏ rực được tạo nên trên các viền của Mặt Trăng.

Nhật thực hình khuyên hiếm gặp trong lịch sử thiên văn sẽ xuất hiện trong năm nay (Nguồn ảnh: NASA/ Getty Images)

Gần như toàn bộ Bắc Mỹ sẽ quan sát được nhật thực một phần, cư dân từ Oregon đến Texas, khắp vùng Caribe, qua Trung Mỹ và khắp Brazil, sẽ có vị trí tốt nhất để quan sát cảnh tượng khi Mặt Trăng dường như bị nhấn chìm bởi ngọn lửa. Đường đi của nhật thực hình khuyên này báo trước đường đi của nhật thực toàn phần vào tháng 4 năm 2024. 

Vì là hiện tượng nhật thực nên người quan sát sẽ phải đeo kính bảo vệ đặc biệt cho đôi mắt để tránh ánh sáng Mặt trời trực diện.

13-14/12 - Mưa sao băng Geminids

Để kết thúc năm, những người quan sát bầu trời đêm sẽ có cơ hội cầu nguyện dưới hàng chục ngôi sao băng ngay trước kỳ nghỉ lễ. Mưa sao băng Geminids bay vút trên bầu trời mỗi năm, như kim đồng hồ, vào khoảng tháng 12 hàng năm. Năm nay, các vệt sao băng sáng và có màu sắc rực rỡ sẽ hoạt động bắt đầu từ ngày 19/11 và dự kiến sẽ kết thúc vào đêm Giáng sinh, theo Hiệp hội Khí tượng Hoa Kỳ. 

Mặt trăng năm nay dường như không che khuất tầm nhìn của các trận mưa sao băng, vì thế người quan sát sẽ yên tâm ngắm sao băng. Theo Hiệp hội Khí tượng Hoa Kỳ, với sự ít gián đoạn của ánh trăng, người yêu thiên văn có thể ngắm tới 150 vệt sao băng mỗi giờ./.