Lễ Vu Lan không những là truyền thống sâu đậm của người phật tử mà còn là nét văn hóa ở cả người dân Việt Nam. Theo đó, Vu Lan có ý nghĩa đầu tiên là sự báo hiếu, người con mong báo đáp ơn đức sinh thành dưỡng dục của cha mẹ trong quá khứ, và còn cầu nguyện cho cha mẹ hiện tại được luôn sức khỏe và an lành.
Lễ Vu Lan xuất phát từ sự tích Bồ tát Mục Kiền Liên đại hiếu đã cứu mẹ mình ra khỏi kiếp ngạ quỷ (quỷ đói). Vu Lan trở thành ngày lễ hằng năm để tưởng nhớ công ơn cha mẹ và tổ tiên nói chung, nhắc nhở mỗi người biết trân trọng những gì mình đang có, nhắc nhở bổn phận làm con phải luôn nhớ đến công ơn sinh dưỡng của cha mẹ mà làm những việc hiếu nghĩa để thể hiện tình cảm, lòng biết ơn.
Kể từ khi Phật giáo được truyền vào Việt Nam, ngày lễ Vu Lan (RẰM THÁNG 7 ÂM LỊCH HÀNG NĂM) đã trở thành truyền thống của tinh thần báo hiếu, báo ân, phù hợp với tinh thần tín ngưỡng thờ tổ tiên thiêng liêng của người dân Việt.
Qua hàng nghìn năm, Vu Lan báo hiếu luôn là một trong những ngày lễ có sức sống văn hóa mãnh liệt nhất trong đời sống tinh thần của mỗi người dân Việt Nam chúng ta.
Ngày nay, lễ Vu Lan không đơn thuần chỉ có ý nghĩa tôn giáo thiêng liêng mà đã trở thành "lễ hội văn hóa tình người". Pháp hội Vu Lan còn có ý nghĩa đặc biệt sâu sắc, hướng mỗi người trở về với cội nguồn dân tộc, về với đạo lý "Uống nước nhớ nguồn" với tiên tổ.
Ngày lễ Vu Lan là một trong hai lễ lớn nhất của Phật giáo, nhằm báo hiếu công ơn sinh thành dưỡng dục của cha mẹ, nay không chỉ là ngày lễ của các Phật tử mà đã trở thành một lễ hội văn hóa tinh thần chung của xã hội, mang đến thông điệp về lòng biết ơn và đền ơn như một biểu hiện và cư xử văn hóa đáng được con người lưu tâm, thực hiện.
Theo Thượng tọa Thích Nhật Từ, Trưởng ban Văn hóa Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thành phố Hồ Chí Minh, Đại lễ Vu Lan kêu gọi ý thức xã hội về tinh thần đền ơn đáp nghĩa của Đức Phật, khuyến khích con người tri ân, đền ơn bốn nguồn ân đức, đó là tri ân và đền ơn cha mẹ sinh thành; thầy cô giáo những người dạy dỗ, truyền đạt tri thức cho con người; tri ân các bậc tiền bối đã dựng xây đất nước, các Anh hùng Liệt sỹ đã hy sinh mang lại độc lập, chủ quyền thiêng liêng cho toàn đất nước và cuối cùng là tri ân chính đồng loại con người.
Trong thời đại ngày nay, tinh thần đạo hiếu cần được đề cao, biểu dương mạnh mẽ hơn để truyền thống đó luôn được bồi đắp, ngày càng trở thành sức mạnh văn hóa của dân tộc hôm nay và mãi mãi về sau.
Ý nghĩa của mâm cúng lễ Vu Lan là để tạ ơn thần linh, tưởng nhớ tổ tiên. Ngoài ra, mâm cơm cúng này còn để cầu nguyện cho các vong hồn được siêu thoát. Và đặc biệt, ý nghĩa của mâm cơm cúng lễ Vu Lan là để bạn cầu bình an cho cha mẹ, gia đình của mình.
Đi chùa cầu bình an cho cha mẹ là việc con cái nên làm trong ngày lễ Vu Lan. Công ơn sinh thành và dưỡng dục không thể kể hết. Nếu may mắn còn cha mẹ, hãy lên chùa để thắp hương và cầu xin cho họ luôn được khỏe mạnh, hạnh phúc. Nếu không còn cha mẹ, bạn nên thành tâm cầu xin Đức Phật tìm đường chỉ lối để cha mẹ yên nghỉ nơi chín suối.
Ăn chay hay còn gọi là trai giới là một tín ngưỡng của người Việt. Ăn chay đưa con người về với thanh tịnh, bình yên. Ăn chay tốt cho sức khỏe và giúp bảo vệ môi trường.
Theo đạo Phật, ăn chay là việc làm giúp giảm sát sinh, tích thêm phước đức. Vào lễ Vu Lan báo hiếu cha mẹ, bạn hãy dành một ngày để ăn chay để cầu xin cho cha mẹ luôn được an lành.
4. Đừng quên dành những lời chúc chân thành cho cha mẹ
Bạn thường ngại nói ra những lời ngọt ngào để thể hiện tình cảm với cha mẹ? Lễ Vu Lan báo hiếu cha mẹ chính là dịp để bạn nói ra tình cảm của mình. Hãy cho cha mẹ biết rằng bạn yêu họ. Dành cho cha mẹ những lời chân thành, những cái ôm thật chặt. Việc đó sẽ khiến cha mẹ hạnh phúc và vô cùng cảm động.
5. Dành thời gian chăm sóc, ở cạnh cha mẹ
Vòng xoáy của công việc khiến bạn quên mất gia đình? Lễ Vu Lan báo hiếu cha mẹ chính là dịp để bạn dành thời gian chăm sóc cha mẹ. Hãy dành cho cha mẹ những lời hỏi han, dành thời gian ở cạnh để tâm sự cùng cha mẹ. Cha mẹ đã già, bạn cần chú ý chăm sóc sức khỏe của họ nhiều hơn. Đừng keo kiệt vài phút mỗi ngày để ở bên mẹ cha.
Chẳng cần những món quà sang trọng, đắt tiền cho cha mẹ. Điều họ cần ở bạn là sự chân thành và tình cảm của bạn. Hãy dành cho cha mẹ những món quà đơn giản nhưng chứa đựng tình cảm của bạn. Một bó hoa cho mẹ, một bộ trà cho bố, một bữa cơm tự tay bạn nấu,... đều làm cha mẹ ấm lòng.
7. Hãy cố gắng sống tốt hơn để cha mẹ vui lòng
Cha mẹ là người luôn lo lắng cho con cái. Họ chẳng cần bạn phải quá giàu sang hay thành đạt. Cha mẹ chẳng cần bạn phải báo hiếu họ. Họ chỉ muốn nhìn thấy bạn sống tốt và vui vẻ. Để đền đáp công ơn dưỡng dục, sinh thành, bạn hãy sống tích cực hơn. Nhìn thấy cuộc sống của bạn tốt lên thì cha mẹ mới vui lòng được. Đây có lẽ là điều làm họ cảm thấy hạnh phúc nhất.